De windmolen van de buurt

Al in de jaren 80 dachten inwoners van de gemeente Waterland: ‘stroom opwekken? Dat kunnen we zelf ’. Dus begonnen ze een coöperatie en lieten ze windmolens neerzetten. ‘En sinds kort hebben we in Broek ook een coöperatie met zonnepanelen’, zegt Willem de Vries uit Broek in Waterland. 

Zonnepanelen op een schuurdak

‘Veel mensen in het dorp wilden panelen, maar wonen in een monument of hun huis heeft een verkeerde zonligging. Maar in de weilanden van Waterland staan grote veestallen die juist heel geschikt zijn voor zonnepanelen.’ De Vries zorgde er met plaatsgenoot Johan Lok voor dat op een schuurdak in de buurt 272 zonnepanelen werden geïnstalleerd. De panelen leveren stroom aan 24 huishoudens in de buurt.

Heft in eigen hand

Nederland telt nog 312 andere coöperaties van groepen particulieren die met elkaar energie opwekken, inkopen of besparen. Bij elkaar hebben ze ongeveer 50.000 leden. Wat drijft die mensen een energiecoöperatie te beginnen? ‘De meesten willen het heft in eigen hand nemen’, zegt Katrien Prins, projectmanager bij HIER Opgewekt, een organisatie die consumenten helpt een energiecoöperatie te beginnen. 

Haar organisatie zag het aantal energiecoöperaties vanaf 2007 snel toenemen. Prins: ‘De spurt begon zo’n beetje gelijktijdig met het begin van de kredietcrisis. Mensen zetten zich af tegen grote partijen.’ Het klimaat is voor veel deelnemers pas argument twee, drie of vier.

Samen financieren, samen eigenaar

Om de bouw van een zonnepark of windturbine te financieren, kan een coöperatie geld lenen van consumenten of certificaten of aandelen uitgeven. De huishoudens die dit soort waardepapieren kopen of geld uitlenen, worden lid van de coöperatie. ‘Dat geeft ze zeggenschap over het project. Ze zijn gezamenlijk eigenaar van bijvoorbeeld de zonnepanelen en kunnen stemmen over eventuele vervolgprojecten’, zegt Prins. 

Overigens is het niet nodig voor alle projecten een coöperatie op te richten. Wie eenmalig met buurtbewoners isolatiemateriaal wil aanschaffen, kan dat natuurlijk gewoon doen. Een energiecoöperatie beginnen, is volgens Prins namelijk best wat gedoe. ‘Je moet bijvoorbeeld statuten opstellen en naar de notaris. Dus lees je goed in en zoek mensen die enthousiast zijn over het plan.’

‘De ideale coöperatie heeft deelnemers die verstand hebben van wet- en regelgeving, financiën, communicatie, belastingen en duurzame energietechnieken.’ Gelukkig zijn er verscheidene organisaties die je, al dan niet tegen betaling, helpen.

Prins hoopt dat elke gemeente op termijn minstens één goed georganiseerde energiecoöperatie heeft, waarbij mensen zich kunnen aansluiten. De weg daarnaartoe lijkt al ingeslagen: er zijn in ieder geval al zoveel coöperaties, dat de eerste coöperaties van coöperaties zijn gevormd.

Op hieropgewekt.nl staan stappenplannen die beginnende energiecoöperaties op weg helpen

Dit is een bewerkte versie van het artikel ‘De windmolen van de buurt’ uit Eigen Huis Magazine, editie juni 2017