Houtrot

Hout en vocht zijn van nature geen vrienden. Als hout vochtig wordt en niet snel genoeg kan drogen, ontwikkelen zich schimmels en die kunnen onder meer bruin- en witrot veroorzaken. Bij bruinrot vermolmt het hout tot poeder (vandaar dat het vroeger droogrot werd genoemd), bij witrot valt het hout in vezels uiteen.

Houtrot door water

In het vochtige Nederlandse klimaat worden kozijnen nat, daar is geen ontkomen aan. Dat is geen probleem, mits het hout goed beschermd is. ‘Water kan door meerdere oorzaken in kozijnen dringen’, zegt John Kersemakers, bouwkundig specialist bij Vereniging Eigen Huis. ‘Bijvoorbeeld door slecht schilderwerk of oude kitnaden.’ Ook openstaande verbindingen in het hout, constructiefouten of verkeerde glaslatten geven vocht de kans om in het hout te trekken.

Niet alle houtsoorten zijn even vatbaar voor houtrot. Hardhouten kozijnen (van bijvoorbeeld meranti of iroko) rotten minder snel dan kozijnen van vurenhout en grenen. Kersemakers: ‘In de jaren negentig gebruikten bouwers vaak gevingerlaste of gelamineerde vurenhouten kozijnen in plaats van hardhouten kozijnen. Die bleken in combinatie met donkere verfkleuren extra gevoelig voor houtrot.’

Signalen houtrot

Scheurtjes en blaasjes in het verfwerk zijn de eerste zichtbare signalen van houtrot. Als de verf afbladdert of stukken hout loslaten, is houtrot al ver gevorderd. Omdat houtrot niet altijd meteen zichtbaar is, is het zaak het houtwerk geregeld te controleren. Kersemakers: ‘Druk bijvoorbeeld met je duim op kwetsbare plekken, zoals de liggende delen en de onderkant van de staande delen van de kozijnen. Daar blijft het water achter.’

Ook boeidelen (net onder de dakgoot) en drempels zijn vaak sneller vatbaar. Is hout zacht en wat donkerder van kleur, dan is het rot. Vooral gevels op het zuidwesten hebben te lijden onder het Nederlandse weer. ‘Donkere verfkleuren zijn kwetsbaarder dan lichte kleuren’, zegt Kersemakers. ‘Ze absorberen zonlicht, worden warmer en kunnen daardoor eerder uitzetten en krimpen, waardoor scheuren ontstaan en vocht in het hout kan trekken.’ Houtrot krijgt een kans bij een vochtgehalte van het hout boven de 21%. Dat vochtgehalte kun je meten met een houtvochtmeter, verkrijgbaar bij de meeste doe-hetzelf-zaken.

Houtrot herstellen

Houtrotplekken die niet groter zijn dan een vuist, zijn redelijk eenvoudig te herstellen. Daarvoor moet eerst het rotte hout worden verwijderd met een scherpe beitel of een houtfreesje op een boormachine. Omdat aangetast hout altijd verder rot, moet zo’n twee centimeter van het gezonde hout worden meegenomen om eventuele schimmelsporen te verwijderen. De ondergrond moet stof- en vetvrij en droog zijn.

Kersemakers: ‘Gebruik vervolgens een primer voor de hechting en daarna een tweecomponenten-houtreparatievuller, die vangt de werking van hout goed op. Plamuurmiddel is niet elastisch en werkt niet mee als hout uitzet.’ Zo ontstaan mogelijk scheuren waardoor water weer naar binnen dringt. Grotere gaten kunnen eerst worden gevuld met kleine blokjes hout - dat scheelt prijzig opvulmiddel. Is de beschadiging groter dan een vuist, dan moet dat deel van het kozijn worden vervangen. Dikwijls is dat werk voor een specialist.

Houtrot voorkomen

Om houtrot te voorkomen, is een beschermende verflaag nodig. Voor de zonzijde van de gevel is een lichte kleur het best. Die weerkaatst het zonlicht waardoor het verfwerk minder snel slijt. ‘Ook de binnenkant van de buitenkozijnen moet goed in de lak zitten’, zegt Kersemakers. ‘Schilder je de buitenkant van bijvoorbeeld een badkamerraam wel goed en de binnenkant niet, dan hoopt vocht zich ook op in de kozijnen met mogelijk houtrot tot gevolg.’

Verder moeten de verbindingen en de glaslatten worden gecontroleerd. ‘Een onderdorpel bescherm je extra met een ventilerende neuslat. Die vervangt de glaslat en oversteekt de volledige onderdorpel. Zo voorkom je dat water in het hout komt.’ Ook moet er voldoende ruimte tussen ramen en kozijnen blijven. Als kozijnen klemmen, sneuvelt de verflaag uiteindelijk. Openstaande verbindingen moeten worden gedicht met een elastische, overschilderbare kit.