Programma van eisen: wat wil je bouwen?

Het voordeel van zelf een huis bouwen is dat je bepaalt hoe jouw woning eruit komt te zien. Maar je zult ook rekening moeten houden met regelgeving en andere door de gemeente of overheid vastgelegde voorwaarden voor de eisen aan het ontwerp. Laat je hierdoor niet verrassen en ga na of en hoe het stedenbouwkundig plan, gemeentelijke bouwverordeningen, maar bijvoorbeeld ook de bouwregelgeving je plannen beïnvloeden. Laat je goed voorlichten. 

Indeling van de woning

Het kan handig zijn om eerst een analyse van je huidige woonsituatie te maken en vervolgens te bekijken wat je voor je nieuwe woning hieraan zou willen veranderen. Bepaal welke ruimtes op welke verdieping moeten komen en welke oriëntatie deze ruimtes moeten hebben. Denk bijvoorbeeld aan een woonkamer op het zuiden of slaapkamer op het oosten. Deze ruimtelijke eisen hebben gevolgen voor de indeling van je woning. Om wat voorbeelden te geven: mensen die minder goed ter been zijn en geen trappen willen lopen, stellen bijvoorbeeld als ruimtelijke eis dat de woning gelijkvloers moet worden. Als je woning in een smalle straat komt met bebouwing aan de overzijde is het een overweging om de woonverdieping in plaats van op de begane grond juist op de eerste of tweede verdieping te situeren. Dan heb je meer licht in de woning en ook minder inkijk van voorbijgangers. Bedenk dus goed wat je wensen zijn en welke (bouwkundige- en financiële) mogelijkheden daarvoor zijn. 

Programma van eisen 

Stel een programma van eisen op en maak eventueel een collage van je woningideeën. Een programma van eisen geldt voor de binnenkant én de buitenkant van de woning. Ook leg je hierin bijvoorbeeld de eisen vast op het gebied van duurzaamheid, veiligheid, groei van het gezin of levensloopbestendigheid.  Hiermee gaan de gesprekken met jouw architect of ontwerper makkelijker. 

Het programma van eisen kan de volgende onderdelen bevatten:

Soort woning

Denk na over het uiterlijk van de woning. Heb je een bepaalde stijl of vorm van het huis voor ogen? Een rustiek huis in baksteen met een rieten kap, een strak afgewerkt herenhuis met een moderne uitstraling of een karakteristieke bungalow in hout.

• Huis ontwerpen op maat: Bij een ontwerp op maat wordt jouw woning speciaal voor jou ontworpen, meestal door een architect. Dit is over het algemeen een duurdere manier om een huis te bouwen.
• Cataloguswoning: Wie voor een cataloguswoning gaat, kiest uit aantal standaard woningontwerpen. Vaak is het wel mogelijk om kleine aanpassingen te doen, maar de basis blijft hetzelfde. Een groot voordeel is dat je niet meer tegen kinderziektes aan loopt.
• Deel maatwerk, deel catalogus: Er zijn aannemers die een tussenvorm aanbieden. Je kunt schetsen, afbeeldingen of tekeningen van een bestaande woning aan hem voorleggen. Aan de hand daarvan gaat hij een ontwerp maken. Deze aannemers werken meestal met een vaste prijs per m3 woning. 

Bouwstijl

Welke bouwstijl heeft jouw voorkeur? Jaren dertig, modern of klassiek? Zijn er vanuit de gemeente eisen gesteld vanuit welstand? Laat je informeren.

Indeling woning

Welke eisen stel je aan de indeling? Denk aan het aantal slaapkamers en hoe groot deze moeten zijn. Wil je een grote woonkeuken of badkamer? 

Materiaalkeuze

Materiaalkeuzes bepalen hoeveel onderhoud je in de toekomst hebt. Kies je voor houten buitenkozijnen en houtachtige plaatmaterialen, dan zul je regelmatig moeten schilderen. Bij kunststof of aluminium kozijnen is reinigen vaak voldoende. Let ook bij de keuze van installatie op het onderhoud. Hoe vaak moet onderhoud gepleegd worden? In het onderhoud van ventilatiesystemen kunnen eveneens grote verschillen zitten.

Bouwmethode

Het kiezen van een aannemer is ook vaak kiezen voor een bepaalde bouwmethode. De bouwmethode wordt bepaald door het casco. Het casco bestaat uit de dragende delen van het huis en zorgt ervoor dat het huis wind en waterdicht is. Welke bouwmethodes zijn er?

• Traditionele bouw of stapelbouw: Bij traditioneel bouwen worden het casco en de gevels op de bouwplaats gemetseld en/of gelijmd. Hierdoor vraagt deze bouwmethode langere bouwtijd dan veel geprefabriceerde bouwmethodes.
• Houtskeletbouw: Bij houtskeletbouw wordt het casco opgebouwd uit houten regels en balken, afgewerkt met plaatmateriaal. Deze houten elementen worden in een fabriek, voorzien van isolatiemateriaal, gemaakt en op de bouw vaak in één dag samengesteld tot een complete woning.
• Montagebouw: Bij montagebouw worden de bouwdelen, meestal van beton, vanuit de fabriek kant-en-klaar aangeleverd op de bouwplaats. Net als bij houtskeletbouw kan het casco binnen een dag staan. 
• Gietbouw: Bij gietbouw worden de betonnen bouwdelen op de bouwplaats gestort. Voor een individuele woning wordt deze bouwmethode zelden toegepast.