Kennisbank
Wat doet een waterontharder en welke soorten zijn er?
In Nederland is het drinkwater over het algemeen niet te hard (zie afbeelding 1). Daarom is een niet nodig.
Bij een waterhardheid van 8 en hoger ontstaat kalkafzetting, bijvoorbeeld op kranen, in de waterkoker, de geiser of de cv-ketel. Deze kalk verwijder je gemakkelijk met een regelmatige schoonmaakbeurt. Vind je dit vervelend, dan is een waterontharder een optie. Extra voordeel van een waterontharder is dat je met zachter water minder zeep nodig hebt voor de was, de schoonmaak en je persoonlijke hygiëne.
Afbeelding 1: Hardheid Nederlands drinkwater 2021 (bron: Vewin)
Soorten waterontharders
Er zijn verschillende soorten waterontharders op de markt. Enkele voorbeelden:
- Met magneten
Er zijn twijfels over de werking. - Ionenwisselaar
Deze werken met behulp van zout. Deze techniek is inmiddels bewezen en functioneert goed, als de ionenwisselaar goed wordt gemonteerd en op de juiste wijze wordt gebruikt.
In de ionenwisselaar zitten harsbolletjes die natrium bevatten. Als het water langs de bolletjes stroomt vervangt het natrium van de harsbolletjes het calcium in het water. Het calcium blijft achter in de ionenwisselaar. Als de ionenwisselaar verzadigd is met calcium wordt de wisselaar gespoeld met water en zout zodat de wisselaar weer gebruikt kan worden voor het ontharden van het water. Het spoelwater met het calcium wordt afgevoerd via de riolering. Voor de goede werking moet regelmatig zout worden toegevoegd.
Sommige waterontharders hebben een interne klok om periodiek te kunnen spoelen. Dit type ontharder heeft daarom een stroomaansluiting nodig. Voor ontharders die werken op basis van de waterstroom is dat niet nodig. - Filter met toevoeging polyfosfaat
Bij dit type waterontharder stroomt het drinkwater door een filter. Via het filter wordt een kleine hoeveelheid polyfosfaat toegevoegd, waardoor het kalk in het drinkwater minder makkelijk hecht aan leidingen en apparaten. Voor de goede werking is het wel nodig periodiek het filter te vervangen. - Vitaliseren van water
Bij deze methode wordt geen kalk uit het water gehaald, maar wordt het kalk in het water teruggebracht naar zijn oorspronkelijke vorm, zoals deze ook in de natuur voorkomt. Deze natuurlijke kalk hecht zich niet aan oppervlakten waardoor er minder problemen zijn met kalkaanslag. Hiervoor wordt een apparaat in de leiding geplaatst die het water vitaliseert. Dit apparaat vraagt geen onderhoud. Er is veel discussie over de werking hiervan. Of het echt werkt is onduidelijk.
Aandachtspunten bij montage
Vereniging Eigen Huis doet geen vergelijkend warenonderzoek en kan geen oordeel en advies geven over de verschillende waterontharders en hun werking. Bij montage van een waterontharder zijn er wel een aantal belangrijke aandachtspunten:
- Een apparaat moet gecertificeerd zijn volgens KIWA ATA (of gelijkwaardig) om toegepast te mogen worden in een waterleidingsysteem.
- Om te voorkomen dat vervuild water terugstroomt in het openbare leidingnet, bijvoorbeeld door een gebrek of door verkeerd onderhoud, moet bij het plaatsen van een waterontharder in een waterleidingsysteem, een terugstroombeveiliging geplaatst worden. Welke terugstroombeveiliging nodig is, staat beschreven in de waterwerkbladen. Schakel een deskundige installateur in voor de juiste montage.
- Die eis geldt niet alleen voor een waterontharder, maar voor alle toestellen die het water "kunnen" vervuilen. Bij niet goed functioneren van apparaten en toestellen kunnen, voor het drinkwater nadelige en schadelijke stoffen, in het openbare net komen. Om dit te voorkomen moeten apparaten en toestellen een terugstroombeveiliging hebben. Dit geldt bijvoorbeeld ook voor een cv-ketel.
- Door montage van de waterontharder en de benodigde terugstroombeveiliging kan de waterdruk in de waterleiding lager worden, waardoor je een kleinere waterstroom uit de kranen kunt krijgen.
Aandachtspunten
- De waterhardheid wordt op verschillende manieren uitgedrukt:
Omschrijving
dH (Duitse hardheid) mg/liter zouten mmol/liter
Zeer zacht water
0-4 0 - 20 max. 0,71 Zacht water 4-8 20 - 40 max. 1,43 Gemiddeld water 8-12 40 - 60 max. 2,14 Vrij hard water 12-18 60 - 80 max. 3,20 Hard water 18-30 80 - 120 max. 5,37 Zeer hard water > 30 > 120 > 5,37
- Enkele plekken in Nederland hebben nog vrij hard water (boven 12 dH). Woon je in zo’n gebied, dan is de kans aanwezig dat het waterbedrijf plannen heeft om de hardheid van het water te verlagen. Informeer hiernaar bij je waterbedrijf voordat je een (dure) onthardingsinstallatie aanschaft.
- Een aantal cv-ketel fabrikanten raden het gebruik van onthard water in de cv-installatie af. Door de combinatie van warm water en de gewijzigde samenstelling van het water, bijvoorbeeld bij een ionenwisselaar, stellen zij dat het onderdelen in de cv-ketel kan aantasten. Hierdoor kunnen lekkages optreden. Gebruik van onthard water kan dus gevolgen hebben voor de garantie van de cv-ketel.
Kijk daarom naar de gebruiksaanwijzing van de cv-ketel of andere verwarmingsapparaten, zoals een warmtepomp, of er voorwaarden staan over onthard water. - Zacht water kan metalen leidingen aantasten. Onderzoek van TNO heeft aangetoond dat bij de ionenwisselaar leidingen niet worden aangetast. Bij een ionenwisselaar wordt een hoeveelheid magnesium en calcium vervangen door natrium.
- Drinkwater wordt zorgvuldig samengesteld en gecontroleerd door de waterleverancier. Zij zijn daardoor vaak huiverig voor systemen waarbij de samenstelling van drinkwater verandert.
- De toevoeging van natrium bij een ionenwisselaar kan voor mensen met een natriumarm (zoutloos) dieet bezwaren opleveren.
- Een ionenwisselaar en de polyfosfaat ontharder vergen onderhoud. Bij onvoldoende onderhoud is er een verhoogd risico op vervuiling van het tapwater. Volg daarom nauwkeuring de gebruiksaanwijzing op van de ontharder.
Hoe nu verder
- Drinkwaterstatistieken 2022: van bron tot kraan (pdf - Vereniging van waterbedrijven in Nederland)
- Vraag bij jouw waterbedrijf naar de aansluitvoorwaarden, het beheer en het onderhoud van een waterontharder
- Waterontharders (waterontharder-advies.nl)