Hoe groen is groene stroom?

In Europa noemen we stroom groen wanneer die is opgewekt via hernieuwbare energiebronnen. Dit zijn natuurlijke energiebronnen die constant worden aangevuld, zoals wind, zon en biomassa," zegt Machiel Mulder, hoogleraar Energie-economie.

Als je een contract hebt voor groene stroom, komt er dan ook echt duurzaam geproduceerde stroom uit het stopcontact?

“Nee, Europa heeft een groot stroomnet en binnen dit netwerk worden grijze en groene stroom vermengd. Kijk, stroom is stroom. Het maakt niet uit hoe dit wordt gemaakt: met kerncentrales, windturbines of zonnepanelen. Bovendien wekken de meeste Europese landen nog stroom op uit fossiele brandstoffen [zoals gas, aardolie en kolen, red.]. De vermengde stroom komt onze woningen binnen en is dus nooit helemaal groen. Vergelijk het met water van verschillende bergbeekjes dat bij elkaar komt in een rivier. Eenmaal in de rivier valt er niet te traceren waar het water precies vandaan komt. Pas wanneer alle energiebedrijven in Europa alleen stroom opwekken uit hernieuwbare energiebronnen, kunnen we zeggen dat de stroom uit ons stopcontact echt groen is.”

Mogen energieleveranciers nu dan wel zeggen dat ze groene stroom leveren?

“Ja, daarvoor hebben we in de Europese Unie de Garanties van Oorsprong (GvO). Met GvO’s is het mogelijk om groene stroom virtueel te kopen, verkopen en te volgen. Dat werkt zo: een energiebedrijf in Italië wekt stroom op met windturbines. En voor de hoeveelheid kilowattuur groene stroom die het bedrijf opwekt, krijgt het van een controlerende instantie GvO’s. Een GvO is goed voor duizend kilowattuur elektriciteit en garandeert dus dat die hoeveelheid stroom in dat land duurzaam is opgewekt. Het bedrijf in Italië kan GvO’s verkopen aan Nederlandse energiemaatschappijen die groene stroom willen leveren. Energiebedrijven die GvO’s hebben ingekocht, mogen claimen dat ze groene stroom leveren. Een GvO kan maar één keer worden verhandeld. De Autoriteit Consument en Markt ziet er in Nederland op toe dat dit eerlijk gebeurt. De opbrengsten van GvO’s kunnen groenestroomproducenten investeren in de bouw van nieuwe windmolenparken of zonneweides.” 

Waarom kiezen energieleveranciers in Nederland niet alleen voor groene stroom uit eigen land?

“Simpelweg omdat we in Nederland niet genoeg groene stroom opwekken.Op dit moment is de totale jaarlijkse stroomvraag in Nederland ongeveer 120 terawattuur (TWh) [een TWh is een miljard kilowattuur, red.]. Ongeveer 30 procent hiervan komt uit binnenlandse, hernieuwbare bronnen. Om tot die 120 TWh te komen, moeten we echt ontzettend veel windmolens en zonneparken bouwen. En zelfs al bouw je Nederland vol, dan nog zijn er momenten dat je stroom uit het buitenland nodig hebt. In Nederland schijnt nu eenmaal niet altijd de zon en is het weleens windstil. En zelfs áls de binnenlandse groenestroomproductie groter is dan de binnenlandse vraag, dan is het vanwege het Europese stroomnet nog mogelijk dat we stroom uit Franse kerncentrales gebruiken. Ook dan blijft het systeem met GvO’s nodig.” 

Is een energiesysteem zonder buitenlandse GvO's denkbaar?

“We maken het onszelf dan wel ontzettend moeilijk. De stroomvraag neemt de komende jaren alleen maar toe. We willen wel elektrisch rijden en koken en een warmtepomp in huis, maar we willen geen windmolenparken en zonneweides in de nabijheid van onze woningen. Als je ook geen buitenlandse GvO’s wilt gebruiken, moeten we de stroom lokaal opwekken en een lokaal elektriciteitssysteem aanleggen. Dat is veel te duur. Daarbij verkopen ook Nederlandse bedrijven GvO’s, bijvoorbeeld aan het Amerikaanse bedrijf Amazon. De opbrengsten hiervan kunnen energiebedrijven investeren in de opwekking van meer duurzame energie. Als we in 2050 CO2-vrij willen zijn, is dat heel belangrijk.”

Dit is een bewerkte versie van het artikel 'Garanties van Oorsprong uitgelegd. Hoe groen is groene stroom?' uit Eigen Huis Magazine, editie juli/augustus 2021.