Houtkachels en open haarden

Strengere eisen aan houtkachels

Vanaf 1 januari 2022 geldt de nieuwe Europese Ecodesign-richtlijn voor hout- en pelletkachels. Die moeten dan aan strengere kwaliteits- en emissie-eisen voldoen voordat fabrikanten ze op de markt mogen brengen. Aanleiding voor deze wetgeving is de te hoge uitstoot van fijnstof en het lage rendement die een meerderheid van de houtkachels op dit moment hebben. Dat heeft een negatieve impact op het milieu en daarnaast gaat er veel warmte door de schoorsteen verloren. 

Zo heeft een ouderwetse openhaard een rendement van 10-20%, terwijl een moderne houtkachel met gemak 80-90% haalt. Dit betekent veel meer warmte met veel minder brandstof. Betere technieken zorgen er bij de nieuwe toestellen voor dat schoner wordt gestookt en het rendement hoger wordt. Zo zorgt bijvoorbeeld naverbranding ervoor dat giftige gassen altijd worden verbrand. Hoe vollediger de verbranding, hoe minder uitstoot van fijnstof. De houtkachels die voldoen aan de EcoDesign 2022-wetgeving hebben een rendement van 75% of hoger en de uitstoot van fijnstof moet minder dan 40 mg/m3 te zijn.  

Tips verantwoord stoken

Voorkom overlast en stook verstandig:

• Stook niet als het windstil is of mistig.
• Stook niet teveel hout tegelijkertijd en stook alleen met gedroogd hout.
• Laat je schoorsteen voor een goede verbranding jaarlijks schoonmaken door een erkende schoorsteenveger.
• Zorg voor voldoende toevoer van zuurstof, zodat je op hoge temperatuur stookt. Dit zorgt voor een schonere verbranding.
• Haal de luchttoevoer voor de houtkachel van buiten als je een woning hebt met mechanische ventilatie. Het ventilatiesysteem en de kachel kunnen verstorend op elkaar werken.
• Zorg voor goede ventilatie als de kachel brandt.  

Soorten kachels

Er zijn verschillende soorten kachels te koop. Een pelletkachel stookt heel efficiënt en kan zelfs een hele woning verwarmen als hij is aangesloten op de cv-installatie. Ook bestaan er gel- en gashaarden en combinaties van houtstook en pelletstook. Welke soorten zijn er eigenlijk en wat zijn hun kenmerken?

Houtkachel

In een houtkachel stook je met houtblokken. Door de hoge temperatuur in de afgesloten ruimte van de kachel verbrandt hout goed en komen er minder schadelijke stoffen vrij. Belangrijk is dat de grootte van de kachel is afgestemd op de te verwarmen ruimte. Het rendement van een houtkachel is ongeveer 80 %.

Open haard

In een open haard stook je met houtblokken. Een open haard is niet geschikt voor de verwarming van het hele huis. Bij het stoken gaat een groot deel van de warmte verloren. Ook ontstaan er bij het stoken veel schadelijke stoffen. Het rendement van een open haard is ongeveer 10 %.

Kachel/haard met warmtewisselaar

De haard of kachel kan ook worden gebruikt als centrale verwarming. Bijvoorbeeld door luchtstromingen slim te gebruiken, of door een warmtewisselaar in de haard te plaatsen.

Pelletkachel

Pellets zijn houtkorrels. Een pelletkachel brandt zeer efficiënt en kan de cv-ketel vervangen. In dat geval staat de kachel op de plek waar normaal de cv-ketel is geïnstalleerd. Zodra de bewoners om warmte vragen, worden pellets (vaak automatisch vanuit de opslag) aangevoerd en verbrand. Pelletkachels kunnen ook in de woonkamer worden geplaatst. De voorraad is dan opgeslagen in de kachel zelf. Ook bestaan er pelletkachels die met houtblokken gestookt kunnen worden. Het rendement van een pelletkachel is ongeveer 90 %. Lees hoe je verantwoord stookt met een pelletkachel.

Speksteenkachel

Speksteen (een natuursteensoort) heeft als eigenschap dat het heel lang de warmte kan vasthouden. Nadeel van een speksteenkachel is dat vanwege het grote gewicht er soms extra maatregelen moeten worden genomen voor de draagkracht. Bijvoorbeeld door de kachel op een eigen fundering te plaatsen. Sommige speksteenkachels kunnen worden uitgevoerd met een warmtewisselaar. 

Allesbrander

Een houtkachel wordt soms ook een allesbrander genoemd. Hoewel de naam anders doet vermoeden, kun je in een allesbrander niet alles verbranden. Ook hierin kun je alleen droog hakhout stoken.  

Houtkachel kopen

Let bij de aanschaf van een houtkachel of open haard op de volgende punten:

Verwarming of gezelligheid?

Een kachel geeft meer warmte af dan een haard. Een haard wordt vooral voor de gezelligheid geplaatst, terwijl een (pellet)kachel ook een hele woning kan verwarmen.

Rendement

Het rendement geeft de mate van verbranding van het hout aan. Hoe hoger het rendement, hoe efficiënter je stookt. Een houtkachel heeft een rendement van ongeveer 80 %, een pelletkachel tikt 90 % aan. Een haard bereikt nauwelijks een rendement van 10 %.

Past de grootte van de kachel bij de ruimte?

Met de grootte van de kachel wordt het vermogen bedoeld. Het vermogen geeft aan hoeveel warmte een kachel kan afgeven. Als het vermogen van de kachel te groot is, kan er niet voluit worden gestookt waardoor er te veel schadelijke gassen vrijkomen. Een kachel moet ook niet een klein vermogen hebben, omdat de ruimte anders onvoldoende wordt verwarmd.

Volume kamer (M3)	Goed geïsoleerd huis	Redelijk geïsoleerd huis	Niet geïsoleerd huis
40	4 kW	5 kW	6 kW
60	4,5 kW	5,5 kW	7 kW
80	5,5 kW	6,5 kW	8 kW
120	7 kW	8 kW	10 kW
140	7,5 kW	8,5 kW	n.v.t.
160	8 kW	9,5 kW	n.v.t.

Rookkanaal

Een rookkanaal moet altijd boven het dak uitkomen. Soms is er een vergunning nodig voor de aanleg van een rookkanaal. Een rookkanaal mag hoe dan ook niet uitkomen op een plek waar buren overlast hebben van de rook.

Wil je gebruikmaken van een bestaand rookkanaal? Laat deze dan eerst nakijken door een deskundige. Niet elk rookkanaal is namelijk geschikt voor een houtkachel. Er mogen bijvoorbeeld geen bochten van meer dan dertig graden inzitten, het kanaal moet een bepaalde lengte hebben en van brandwerend materiaal zijn gemaakt.

Ventilatie

Het is voor jouw gezondheid belangrijk goed te ventileren tijdens het stoken. Door ventilatie krijgt het vuur genoeg zuurstof om te branden, worden schadelijke stoffen afgevoerd en komt er frisse lucht in huis. In sommige gevallen moet de ventilatiemogelijkheid in huis worden aangepast. Laat je goed informeren over de noodzaak van ventilatie als je een hout- of pelletkachel of open haard aanschaft.