Vleermuizen in de spouwmuur: dit moet je weten

Vleermuizen in de spouw? Niet zomaar isoleren

In woningen met een spouwmuur kunnen vleermuizen zitten. In de Wet natuurbescherming staat dat het niet is toegestaan om vleermuizen te doden of hun verblijfplaats weg te nemen. Als huiseigenaar ben je verplicht om je aan deze wet te houden. Uit een uitspraak van de Raad van State blijkt dat er een duur ecologisch onderzoek nodig is voordat je de spouw kunt isoleren, tenzij de gemeente dit al op gebiedsniveau heeft gedaan. Dit onderzoek kost duizenden euro’s en staat de uitvoering van spouwmuurisolatie in de weg. Dit is slecht nieuws voor huiseigenaren die willen isoleren en hun energierekening willen verlagen. Ook het behalen van de gestelde klimaatdoelstelling, 2,5 miljoen geïsoleerde woningen in 2030, wordt hierdoor moeilijker. 

Verplicht ecologisch onderzoek 

De uitspraak van de rechtszaak benadrukt de onderzoeksplicht. Voordat spouwmuren gevuld kunnen worden moet er ecologisch onderzoek gedaan worden naar de mogelijke aanwezigheid van vleermuizen en andere dieren. Op het moment dat onderzoek heeft uitgewezen dat er geen dieren meer in de spouw zitten kan de provincie vrijstelling verlenen voor het vullen van de spouw met isolatiemateriaal. Een ecologisch onderzoek kost ongeveer € 5.000. 

Tijdelijke oplossing: natuurvriendelijk isoleren

Om ervoor te zorgen dat de isolatieopgave in de tussentijd niet volledig stilstaat is er een tijdelijke oplossing. Huiseigenaren mogen de komende drie jaar hun spouwmuur laten isoleren zonder dat daarvoor ecologisch onderzoek nodig is. Wel moet er natuurvriendelijk worden geïsoleerd aan de hand van de natuurkalender. Er mag alleen geïsoleerd worden buiten de winsterslaap, van begin maart tot begin april, en buiten het kraamseizoen, van begin augustus tot begin november. Deze oplossing is maximaal drie jaar geldig of tot er een SMP of pre-SMP in de gemeente is.

Natuurvriendelijk isoleren

Bij natuurvriendelijk isoleren zorgt het isolatiebedrijf er in een periode voorafgaand aan het isoleren voor dat vleermuizen de kans krijgen om de woning te verlaten door middel van exclusion flaps, maar niet meer de spouwmuur terug in kunnen vliegen. Het isolatiebedrijf kan in overleg met de bewoners ervoor kiezen om voldoende plekken beschikbaar te houden in de gevel. Of er worden alternatieve verblijfsruimtes, zoals nestkasten of vleermuizenkasten, aan de gevel geplaatst. Ook kan het zijn dat de gemeente al heeft gezorgd voor alternatieve verblijfruimtes in de omgeving. De extra kosten voor deze maatregelen kunnen oplopen tot € 800. Bij natuurvriendelijk isoleren moet er rekening gehouden worden met de natuurkalender:

Groene periode

In deze periode is de vleermuis actief en vliegt regelmatig in en uit de spouw om eten te zoeken. Er mogen in deze periode maatregelen getroffen worden om de spouwmuur natuurvrij vrij te maken. 4 dagen na het treffen van de maatregelen kan er worden geïsoleerd. 

Oranje periode; de winterslaap

Tussen ongeveer 1 november en half maart zijn vleermuizen niet actief. Veel vleermuizen verblijven in de spouwmuur en vliegen zelden uit om eten te zoeken. Het is in deze periode niet toegestaan spouwmuren te isoleren,  tenzij de muren voor 1 november natuurvrij zijn gemaakt. Aanwezige vleermuizen in de spouwmuren worden anders mee-geïsoleerd en gaan dood. Het nemen van voorbereidende maatregelen voor het natuurvrij maken van de spouwmuur mag in deze periode wel, maar je moet wachten met isoleren tot de groene periode.

Rode periode; de kraamtijd

De kraamtijd van de vleermuis is ongeveer van 1 april t/m 1 augustus. Ook in deze periode kun je niet zomaar isoleren. Isoleren is alleen mogelijk als de spouwmuur vóór 1 april natuurvrij gemaakt is.
Het natuurvrij maken van de spouwmuren is in de kraamtijd niet toegestaan. De moedervleermuismuis verlaat in deze periode regelmatig de spouwmuur om eten te zoeken voor haar kind. Als je in deze periode exclusion flaps zou plaatsen, zou ze niet meer terug kunnen keren in de spouw om voor haar jong te zorgen.

Uiteindelijke oplossing: ecologisch onderzoek in alle gemeenten

Het demissionair kabinet wil dat in de toekomst alle gemeenten zo’n ecologisch gebiedsonderzoek gaan doen. Op die manier hoeven huiseigenaren zelf geen onderzoek te doen. De overheid heeft inmiddels meer dan 40 miljoen euro vrijgemaakt voor het opzetten van deze soortenmanagementplannen. Het nadeel is dat het doen van onderzoek tijd kost. Daarnaast is er een tekort aan ecologen waardoor het jaren kan duren voordat het onderzoek in alle gemeenten is uitgevoerd. 

Wat moet ik nu doen als ik mijn spouwmuur wil isoleren? 

Schakel een bedrijf in dat natuurvriendelijk isoleert. Tijdelijk isoleren zonder SMP geldt alleen voor een eengezinswoning, andere grondgebonden woningen of woningen tot een vierde woonlaag. Bijvoorbeeld boven -of benedenwoningen of een grachtenpand dat in vier woonlagen is gesplitst. Flats, grote gebouwen en appartementencomplexen zijn uitgesloten. 

Wat vindt Vereniging Eigen Huis?

Om minimaal 2,5 miljoen woningen te isoleren tot 2030, vindt Vereniging Eigen Huis dat het mogelijk moet worden om het hele jaar door de spouwmuur te isoleren. Met nieuwe innovatieve methoden hoeft er geen rekening gehouden te worden met de natuurkalender. Vereniging Eigen Huis roept de overheid op vaart te zetten achter de validatie, opschaalbaarheid en betaalbaarheid van deze en andere innovatieve methoden. Daarnaast pleit de vereniging voor een volledige subsidiëring van de extra maatregelen die huiseigenaren moeten nemen bij natuurvriendelijk isoleren. Er moet snel een haalbare langetermijnaanpak komen.