Vleermuizen in de spouwmuur: dit moet je weten

Vleermuizen in de spouw? Niet zomaar isoleren

In woningen met een spouwmuur kunnen vleermuizen zitten. In de Wet natuurbescherming staat dat het niet is toegestaan om vleermuizen te doden of hun verblijfplaats weg te nemen. Als huiseigenaar ben je verplicht om je aan deze wet te houden. Uit een uitspraak van de Raad van State blijkt dat er een duur ecologisch onderzoek nodig is voordat je de spouw kunt isoleren, tenzij de gemeente dit al op gebiedsniveau heeft gedaan. Dit onderzoek kost duizenden euro’s en staat de uitvoering van spouwmuurisolatie in de weg. Dit is slecht nieuws voor huiseigenaren die willen isoleren en hun energierekening willen verlagen. Ook het behalen van de gestelde klimaatdoelstelling, 2,5 miljoen geïsoleerde woningen in 2030, wordt hierdoor moeilijker. 

Verplicht ecologisch onderzoek 

De uitspraak van de rechtszaak benadrukt de onderzoeksplicht. Voordat spouwmuren gevuld kunnen worden moet er ecologisch onderzoek gedaan worden naar de mogelijke aanwezigheid van vleermuizen en andere dieren. Op het moment dat onderzoek heeft uitgewezen dat er geen dieren meer in de spouw zitten kan de provincie vrijstelling verlenen voor het vullen van de spouw met isolatiemateriaal. Een ecologisch onderzoek kost ongeveer € 5.000. 

Soortenmanagementplan (SMP) Provincie Utrecht

Verschillende gemeentes in de provincie Utrecht hebben al een ecologisch gebiedsonderzoek gedaan. Daarbij wordt niet per gebouw onderzoek gedaan, maar wordt een volledige wijk of gemeente onderzocht op de aanwezigheid van dieren in spouwmuren. De provincie Utrecht biedt isolatiebedrijven gratis speciale trainingen van ecologen aan. Hierin leren zij hoe spouwmuren natuurvriendelijk geïsoleerd kunnen worden met bescherming voor de dieren. Inmiddels zijn ook de provincie Overijssel, Friesland en Drenthe met deze werkwijze gestart. 

Uiteindelijke oplossing: ecologisch onderzoek in alle gemeenten

Het demissionair kabinet wil dat in de toekomst alle gemeenten zo’n ecologisch gebiedsonderzoek gaan doen. Op die manier hoeven huiseigenaren zelf geen onderzoek te doen. De overheid heeft inmiddels meer dan 40 miljoen euro vrijgemaakt voor het opzetten van deze soortenmanagementplannen. Het nadeel is dat het doen van onderzoek tijd kost. Daarnaast is er een tekort aan ecologen waardoor het jaren kan duren voordat het onderzoek in alle gemeenten is uitgevoerd. 

Tijdelijke oplossing: natuurvriendelijk isoleren

Om ervoor te zorgen dat de isolatieopgave in de tussentijd niet volledig stilstaat is er een tijdelijke oplossing. Huiseigenaren mogen de komende drie jaar hun spouwmuur laten isoleren zonder dat daarvoor ecologisch onderzoek nodig is. Wel moet er natuurvriendelijk worden geïsoleerd aan de hand van de natuurkalender. Er mag alleen geïsoleerd worden buiten de winsterslaap, van half november tot begin maart, en buiten het kraamseizoen, van april tot begin augustus. Deze oplossing is maximaal drie jaar geldig of tot er een SMP of pre-SMP in de gemeente is. 

Natuurvriendelijk isoleren

Bij natuurvriendelijk isoleren zorgt het isolatiebedrijf er in een periode voorafgaand aan het isoleren voor dat vleermuizen de kans krijgen om de woning te verlaten door middel van exclusion flaps. Dat mag alleen in bepaalde periodes van het jaar, buiten de winterslaap en het kraamseizoen om. Daarna worden alle openingen in de gevel afgesloten, zodat ze niet meer bewoond kunnen worden. Het isolatiebedrijf kan er in overleg met de bewoners voor kiezen om voldoende plekken beschikbaar te houden in de gevel. Of er worden alternatieve verblijfsruimtes, zoals nestkasten of vleermuizenkasten, geplaatst aan of in de omgeving van de woning. De extra kosten voor deze maatregelen kunnen oplopen tot € 800.

Wat moet ik nu doen als ik mijn spouwmuur wil isoleren? 

Wil je je spouwmuur laten isoleren, volg dan de volgende stappen:

Stap 1: Check gemeente

Check eerst of jouw gemeente al een ecologisch onderzoek op grote schaal heeft gedaan (SMP, pre-SMP). Is dit het geval, dan krijgt het gebied waarin jij woont ontheffing van de provincie om te isoleren.

Stap 2: Opvragen offerte

Heeft jouw gemeente al een SMP, dan geeft de gemeente aan welke maatregelen je moet nemen voordat je mag isoleren. Heeft je gemeente nog geen grootschalig onderzoek laten doen, dan kun je offertes opvragen bij een isolatiebedrijf dat natuurvriendelijk isoleert en de spouwmuur laten isoleren. Je hoeft in beide gevallen tot eind 2026 geen individueel ecologisch onderzoek te doen. Laat je spouwmuur alleen isoleren door een bedrijf dat natuurvriendelijk isoleert. 

Is jouw gemeente nog niet bezig met een ecologisch onderzoek? Dan is het helaas nog niet mogelijk voor je om je spouwmuur te isoleren zonder de wet te overtreden. Hiervoor moet je wachten tot er meer bekend is over de tijdelijke oplossing van het demissionair kabinet.

Wat vindt Vereniging Eigen Huis?

Om minimaal 2,5 miljoen woningen te isoleren tot 2030, vindt Vereniging Eigen Huis dat het mogelijk moet worden om het hele jaar door de spouwmuur te isoleren. Met nieuwe innovatieve methoden hoeft er geen rekening gehouden te worden met de natuurkalender. Vereniging Eigen Huis roept de overheid op vaart te zetten achter de validatie, opschaalbaarheid en betaalbaarheid van deze en andere innovatieve methoden. Daarnaast pleit de vereniging voor een volledige subsidiëring van de extra maatregelen die huiseigenaren moeten nemen bij natuurvriendelijk isoleren. Er moet snel een haalbare langetermijnaanpak komen.