Woonvormen voor senioren

1. Woongroep

• Een gebouw met 4 tot 20 kamers of kleine woningen met een gedeelde ruime woonkamer of leefkeuken.
• De bewoners hebben geen (intensieve) zorgvraag maar wel de wens om voor een deel een gemeenschappelijke huishouding te voeren en een gemeenschap te vormen. Dit kan zijn om eenzaamheid tegen te gaan of vanuit de wens om met gelijkgestemden te leven.
• Voorbeelden: Thuishuis, leefgemeenschap, groepswonen.

2. Woongemeenschap 

• Een woongebouw met 12 tot 40 zelfstandige woningen en gedeelde voorzieningen.
• Bewoners kiezen bewust voor het wonen in een zelfstandige woning binnen een gemeenschap met gedeelde voorzieningen, gezamenlijke activiteiten en onderlinge hulp. De woningen kunnen variëren in grootte en in prijsklasse, van sociale huur tot (dure) koop. Er zijn woongemeenschappen met alleen senioren en gemeenschappen met meerdere leeftijden. Subtypen zijn: gestapeld wonen, geschakeld wonen, gestippeld wonen, harmonica wonen.
• Voorbeelden: appartementencomplex, verbouwd gebouw zoals een boerderij of school. 

3. Wooncomplex

• Een appartementencomplex voor senioren dat in grootte kan variëren van 20 tot 300 woningen.
• Er zijn vaak gezamenlijke voorzieningen en soms een arrangement van zorg en diensten dat individueel afgenomen kan worden. Als het complex bij een zorginstelling is gelegen kunnen bewoners gebruik maken van voorzieningen, zorg en ondersteuning van de instelling (aanleunwoningen). De grootte van de woningen bestrijkt de hele range van studio tot penthouse. Een twee- of driekamerwoning is het meest gebruikelijk. Sociale huur tot (dure) huur- en koopwoningen komen voor.
• Voorbeelden: serviceflat, seniorenflat, woonzorgcomplex.  

4. Hofje

• Een hof van 16 tot 45 grondgebonden of gestapelde woningen rond een binnentuin of binnenplaats, vaak met een gemeenschappelijke ontmoetingsruimte.
• Bewoners wonen zelfstandig in een eigen woning maar kiezen bewust voor het sociale aspect van het wonen in een hof. De bouwwijze rond de beschutte, gemeenschappelijke binnentuin biedt gelegenheid voor ontmoeting zonder afspraak of verplichting. De woningen zijn levensloopbestendig gebouwd, zowel huur als koop is mogelijk. Een hof kan bestemd zijn voor senioren van verschillende leeftijden.
• Het bekendste voorbeeld is het Knarrenhof.

5. Mantelzorgwoning

• Woning dichtbij of gekoppeld aan andere woning waar ondersteuning en zorg uitgewisseld worden. Mantelzorgwoningen verbinden ouderen met hun kinderen (80%) of andere mantelzorgers (20%).
• Vaak is er een vaste doorgang van de grotere woning naar een kleinere woning, waar het (zorgbehoevende) familielid woont. Een andere verschijningsvorm is een tijdelijk woning in de tuin of op het erf voor de tijd dat er mantelzorg wordt verleend (mantelzorgunit). Een mantelzorgwoning kan ook door woningsplitsing gecreëerd worden.
• Een bekend voorbeeld van een mantelzorgwoning is een kangoeroewoning: twee woningen met een eigen voordeur, die binnen zijn verbonden via een trap of tussendeur. 

6. Kleinschalig wonen

• Groepswoning met zorg in een huiselijke setting voor 8 tot 12 bewoners met zorg- of ondersteuningsvraag.
• De eigen woonunit kan variëren van een woon-/slaapkamer met of zonder eigen sanitair (groepswonen) tot een aangepaste tweekamerunit met eigen voorzieningen.
• Vaak maakt de groepswoning onderdeel uit van een groter zorg- of wooncomplex. 

^{Bron: Catalogus woonvormen voor senioren van Zorgsaamwonen}

Dit doet en vindt Verenging Eigen Huis

Er zijn nog te weinig mogelijkheden tussen zelfstandig wonen en het verpleeghuis. Vereniging Eigen Huis pleit ervoor dat de overheid en gemeenten woonvormen ondersteunen die hier in voorzien en belemmeringen wegnemen.

Op 23 november presenteerden ministers De Jonge (Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening) en Helder (Langdurige Zorg en Sport) het programma Wonen en Zorg voor Ouderen. Hierin staat dat het kabinet ouderen wil voorzien van passende woonruimte door versnelde woningbouw, verbetering van de leefomgeving en betere informatie. 

Vereniging Eigen Huis is blij met de aandacht voor senioren en de plannen om meer passende woningen voor ouderen te gaan bouwen. Een aandachtspunt voor het kabinet is dat ze meer wil inzetten op geclusterde woonvormen, zoals hofjes. Uit ons Woonwensenonderzoek van juni 2022 werd duidelijk dat veel senioren sceptisch staan tegenover gemeenschappelijke woonvormen. Nader onderzoek wees uit dat dit vaak voortkomt uit vooroordelen: onbekend maakt onbemind. Daarom is het belangrijk senioren te informeren en tijdig bij bouwplannen te betrekken.