Provinciale Staten- en waterschaps- verkiezingen 2023

In maart zijn 120.000 leden (10.000 per provincie) uitgenodigd om mee te doen. Met een respons van 19,3%, waarbij er per provincie altijd minimaal 1.700 respondenten waren, zijn de resultaten geschikt om representatieve conclusies per provincie te trekken.

Belangrijkste landelijke conclusies:

Vier jaar geleden deed de vereniging bij de vorige verkiezingen ook zo’n onderzoek. Waar in de resultaten verschuivingen zichtbaar zijn ten opzichte van 2019 wordt dit vermeld.

Bekendheid met provinciale taken minimaal

• Slechts 26% zegt een goed beeld te hebben van wat de provincie doet en waarover ze gaat. 34% zegt hier (helemaal) geen goed beeld van te hebben.

Invloed van bewoners

• De meerderheid (54%) is van mening dat de provincie bij grote beslissingen een referendum moet houden. Vier jaar geleden was dit nog 44%.
• 70% vindt dat omwonenden te laat worden betrokken bij grote ruimtelijke veranderingen

Woningbouw

• In 2019 vond 43% dat provincies geld ter beschikking moeten stellen voor de bouw van goedkope woningen. Inmiddels is dit fors gestegen naar 68%.
• De provincie moet gemeenten meer ruimte geven om zelf te bepalen waar er gebouwd kan worden (63%). Een meerderheid is van mening dat dit ook kan in dorpen waar de bevolking krimpt (53%).
• Een ruime meerderheid (59%) wil echter niet dat er groen verdwijnt om meer woningen te bouwen. Ook is een vergelijkbare meerderheid tegen het bouwen van meer woningen in gebieden met veel geluidsoverlast.
• Er is grote eensgezindheid daar waar het gaat om het bouwen van enerzijds meer starterswoningen (88%) en anderzijds meer woningen voor senioren (85%). De voorkeur voor extra seniorenwoningen maakt een grote sprong ten opzichte van 2019 (+21%).
• Net iets meer dan de helft verkiest de bouw van goedkope koopwoningen boven sociale huurwoningen.
• De helft van de respondenten is van mening dat provincies gemeenten moet overrulen als zij er niet in slagen om locaties voor woningbouw aan te wijzen. Een kwart is daarop tegen.

Financiële steun bij energietransitie

• Mensen met een laag inkomen moeten meer subsidie krijgen voor het verduurzamen van hun woning dan mensen met een hoog inkomen, vindt 66%. Dit is een opmerkelijke toename van 17% in 4 jaar tijd.

Windmolens en zonneparken

• Anders dan bij woningbouw geeft een ruime meerderheid aan er geen voorstander van te zijn dat provincies gemeenten kunnen dwingen om windmolens te plaatsen (58%). Slechts 20% is hier voorstander van.
• Er bestaat verdeeldheid over de vraag of er nieuwe zonneparken mogen komen ten koste van landbouwgrond (40% voor, 42% tegen).
• 60% ziet veel meer in het vervangen van oude windmolens door nieuwe windmolens. Dit is een stijging van 11%.
• Het draagvlak voor nieuwe windmolens in de provincie neemt af. Was er in 2019 nog een meerderheid van 54% voorstander, inmiddels is het draagvlak geslonken naar 42%. Een derde is tegenstander.
• Veel meer steun is er voor het stimuleren door de provincie van het collectief bezitten van zonnepanelen en windmolens (69%).

Kernenergie

• Een opmerkelijke verschuiving is er te zien in het draagvlak voor kernenergie. Zag in 2019 34% dit als een goede oplossing voor het klimaatprobleem. Inmiddels is dit percentage gestegen naar een ruime meerderheid: 55%. Het aantal tegenstanders is afgenomen van 47% naar 25%.  
• Dit betekent niet dat een meerderheid ook voorstander is van het bouwen van een kerncentrale in de eigen provincie. 42% is hiermee akkoord versus 37% niet akkoord. Zeeland valt hierin op. Twee derde van de Zeeuwse respondenten geeft aan de bouw van een extra centrale wel te zien zitten. Bij de noordelijke provincies komt het draagvlak niet boven de 35% uit.

Bodembeleid

• Er komt steeds meer steun het waterpeil te verhogen om bodemdaling tegen te gaan, ook als dat ten koste gaat van de landbouw. Het draagvlak hiervoor is in vier jaar gestegen van 43% naar 60%.
• Daarbij vindt 78% dat de funderingsschade door bodemdaling betaald moet worden door de veroorzaker. Iets waar momenteel uitsluitend de woningeigenaar (vastgoedeigenaar) voor aansprakelijk wordt gehouden.

Bereikbaarheid en leefbaarheid

• De maatschappelijke discussie over de bereikbaarheid van het platteland komt terug in de vraagstelling of buslijnen waar weinig gebruik van wordt gemaakt moeten worden opgeheven. Slechts 14% is hier voorstander van, een ruime meerderheid van 63% is tegen.
• Een overeenkomstig percentage (63%) is van mening dat de provincie in plaats van nieuwe wegen aan te leggen moet investeren in openbaar vervoer. Dit is een lichte toename ten opzichte van 2019.
• Een grote meerderheid van 77% vindt dat de provincie veel meer geld moet uittrekken om de leefbaarheid in de kleine kernen in stand te houden.

Uitslagen per provincie 

 Provincie Noord-Brabant

Provincie Zuid-Holland

Provincie Gelderland 

Provincie Utrecht

Provincie Groningen

Provincie Flevoland

Provincie Friesland

Provincie Drenthe 

Provincie Noord-Holland

Provincie Zeeland

Provincie Overijssel

Provincie Limburg

Overzicht uitslagen alle provincies