Woonvormen voor senioren
Als je niet in je huidige woning wil blijven wonen, hoe wil je dan wonen? Er komen steeds meer verschillende woonvormen om uit te kiezen. We zetten ze op een rij.
1. Woongroep
- Een gebouw met 4 tot 20 kamers of kleine woningen met een gedeelde ruime woonkamer of leefkeuken.
- De bewoners hebben geen (intensieve) zorgvraag maar wel de wens om voor een deel een gemeenschappelijke huishouding te voeren en een gemeenschap te vormen. Dit kan zijn om eenzaamheid tegen te gaan of vanuit de wens om met gelijkgestemden te leven.
- Voorbeelden: Thuishuis, leefgemeenschap, groepswonen.
2. Woongemeenschap
- Een woongebouw met 12 tot 40 zelfstandige woningen en gedeelde voorzieningen.
- Bewoners kiezen bewust voor het wonen in een zelfstandige woning binnen een gemeenschap met gedeelde voorzieningen, gezamenlijke activiteiten en onderlinge hulp. De woningen kunnen variëren in grootte en in prijsklasse, van sociale huur tot (dure) koop. Er zijn woongemeenschappen met alleen senioren en gemeenschappen met meerdere leeftijden. Subtypen zijn: gestapeld wonen, geschakeld wonen, gestippeld wonen, harmonica wonen.
- Voorbeelden: appartementencomplex, verbouwd gebouw zoals een boerderij of school.
3. Wooncomplex
- Een appartementencomplex voor senioren dat in grootte kan variëren van 20 tot 300 woningen.
- Er zijn vaak gezamenlijke voorzieningen en soms een arrangement van zorg en diensten dat individueel afgenomen kan worden. Als het complex bij een zorginstelling is gelegen kunnen bewoners gebruik maken van voorzieningen, zorg en ondersteuning van de instelling (aanleunwoningen). De grootte van de woningen bestrijkt de hele range van studio tot penthouse. Een twee- of driekamerwoning is het meest gebruikelijk. Sociale huur tot (dure) huur- en koopwoningen komen voor.
- Voorbeelden: serviceflat, seniorenflat, woonzorgcomplex.
4. Hofje
- Een hof van 16 tot 45 grondgebonden of gestapelde woningen rond een binnentuin of binnenplaats, vaak met een gemeenschappelijke ontmoetingsruimte.
- Bewoners wonen zelfstandig in een eigen woning maar kiezen bewust voor het sociale aspect van het wonen in een hof. De bouwwijze rond de beschutte, gemeenschappelijke binnentuin biedt gelegenheid voor ontmoeting zonder afspraak of verplichting. De woningen zijn levensloopbestendig gebouwd, zowel huur als koop is mogelijk. Een hof kan bestemd zijn voor senioren van verschillende leeftijden.
- Het bekendste voorbeeld is het Knarrenhof.
5. Mantelzorgwoning
- Woning dichtbij of gekoppeld aan andere woning waar ondersteuning en zorg uitgewisseld worden. Mantelzorgwoningen verbinden ouderen met hun kinderen (80%) of andere mantelzorgers (20%).
- Vaak is er een vaste doorgang van de grotere woning naar een kleinere woning, waar het (zorgbehoevende) familielid woont. Een andere verschijningsvorm is een tijdelijk woning in de tuin of op het erf voor de tijd dat er mantelzorg wordt verleend (mantelzorgunit). Een mantelzorgwoning kan ook door woningsplitsing gecreëerd worden.
- Een bekend voorbeeld van een mantelzorgwoning is een kangoeroewoning: twee woningen met een eigen voordeur, die binnen zijn verbonden via een trap of tussendeur.
6. Kleinschalig wonen
- Groepswoning met zorg in een huiselijke setting voor 8 tot 12 bewoners met zorg- of ondersteuningsvraag.
- De eigen woonunit kan variëren van een woon-/slaapkamer met of zonder eigen sanitair (groepswonen) tot een aangepaste tweekamerunit met eigen voorzieningen.
- Vaak maakt de groepswoning onderdeel uit van een groter zorg- of wooncomplex.
Bron: Catalogus woonvormen voor senioren van Zorgsaamwonen
Gemeenschappelijk wonen: iets voor jou?
Gelukkig oud worden samen met anderen is een belangrijk doel voor veel mensen. Dat kan bijvoorbeeld in woongemeenschappen voor senioren. Vaak zijn deze door 50-plussers zelf opgericht, in samenwerking met woningcorporaties, gemeenten en andere partijen. Er ontstaan ook steeds meer groepen via koopconstructies. Het past in deze tijd van zelfstandigheid en eigen regie, gecombineerd met de behoefte aan saamhorigheid.
Vraag je je af of gemeenschappelijk wonen bij je past? Welke verwachtingen heb je er van en wat wordt er van jou verwacht? Doe de test op de website van de Landelijke Vereniging Gemeenschappelijk wonen van Ouderen (LVGO) en ontdek welke eigenschappen bijdragen aan een geschikte ‘match’. De LVGO is een vereniging die zich hard maakt voor gemeenschappelijk wonen 50plus.
Maak kennis met LVGOLangzaam worden (landelijke) overheden zich bewust van de waarde die gemeenschappelijk wonen heeft. Gelukkigere ouderen die bereid zijn elkaar de helpende hand te bieden doen minder aanspraak op het zorgloket. Of zoals ook wel gezegd: 'een onsje welzijn scheelt een kilo gezondheid.'
Anna en Koos kozen voor een woongroep in Zutphen
De aanleiding voor Anna Werners (76) en Koos van Benten (74) om na te denken over hun toekomstige woonsituatie, was de wens voor een nieuwe keuken. Uiteindelijk werd die wens 14 jaar later een verhuizing naar een levensloopbestendig appartement in Zutphen. Anna en Koos vertellen waarom ze voor een woongroep hebben gekozen.
Hulp bij financiering van kleinschalige woonvormen
De SWZ (Stimuleringsregeling Wonen en Zorg) van Rijksdienst Ondernemend Nederland (RVO) helpt particuliere initiatiefnemers bij de financiering van kleinschalige innovatieve woonvormen die wonen, ondersteuning en eventueel zorg combineren. Denk aan de bouw van een woonhofje, de transformatie van een leegstaand schoolgebouw of voormalig verzorgingstehuis, of gemeenschappelijk wonen in een appartementencomplex. De stimuleringsregeling bestaat uit verschillende onderdelen, zoals subsidie in de initatieffase en een lening in de planontwikkelfase.
Dit doet en vindt Verenging Eigen Huis
Er zijn nog te weinig mogelijkheden tussen zelfstandig wonen en het verpleeghuis. Vereniging Eigen Huis pleit ervoor dat de overheid en gemeenten woonvormen ondersteunen die hier in voorzien en belemmeringen wegnemen.
Op 23 november presenteerden ministers De Jonge (Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening) en Helder (Langdurige Zorg en Sport) het programma Wonen en Zorg voor Ouderen. Hierin staat dat het kabinet ouderen wil voorzien van passende woonruimte door versnelde woningbouw, verbetering van de leefomgeving en betere informatie.
Vereniging Eigen Huis is blij met de aandacht voor senioren en de plannen om meer passende woningen voor ouderen te gaan bouwen. Een aandachtspunt voor het kabinet is dat ze meer wil inzetten op geclusterde woonvormen, zoals hofjes. Uit ons Woonwensenonderzoek van juni 2022 werd duidelijk dat veel senioren sceptisch staan tegenover gemeenschappelijke woonvormen. Nader onderzoek wees uit dat dit vaak voortkomt uit vooroordelen: onbekend maakt onbemind. Daarom is het belangrijk senioren te informeren en tijdig bij bouwplannen te betrekken.